Anemija je stanje u kojem je, ovisno o vrsti, broj crvenih krvnih stanica (RBC) manji od normalnog ili u kojem postoji problem s proteinom hemoglobina unutar tih stanica. Hemoglobin prenosi kisik do tkiva, pa stoga nije neuobičajeno da se zbog anemije osoba osjeća slabo i umorno. Postoje razni uzroci, od gubitka krvi do određenih nedostataka, a samo liječenje anemije ovisiti će o tome koji tip anemije neka osoba ima.
Simptomi – kod blažih oblika anemije moguće je ne osjetiti nikakve simptome. međutim, kako se anemija pogoršava, simptomi se mogu početi pojavljivati ili postati izraženiji, a mogu biti:
- Umor ili iscrpljenost
- Slabost
- Blijed izgled kože
- Vrtoglavica
- Ubrzani rad srca (tahikardija)
- Kratkoća daha
- Žutica (neke vrste anemije uzrokuju žutilo kože)
Vrste anemije mogu se kategorizirati prema tri osnovna uzroka stanja:
- Smanjena proizvodnja crvenih krvnih stanica
- Gubitak krvi
- Povećano uništavanje crvenih krvnih stanica (hemoliza)
Anemije uzrokovane smanjenom proizvodnjom eritrocita su:
- Anemija zbog nedostatka željeza: zbog smanjene sposobnosti apsorpcije željeza ili zbog kroničnog gubitka krvi koji iscrpljuje zalihe željeza.
- Anemije zbog nedostatka vitamina: uzrokuje ih neadekvatan unosom folata, B12 ili vitamina C; tip koji se naziva perniciozna anemija rezultat je nemogućnosti apsorpcije vitamina B12.
- Anemija upale: javlja se zbog kroničnih bolesti poput bolesti bubrega, leukemije i drugih karcinoma krvi, lupusa, HIV-a i reumatoidnog artritisa.
- Anemija izazvana kemoterapijom (privremena jer matične stanice rade na obnavljanju proizvodnje eritrocita)
- Aplastična anemija: Posljedica zatajenja koštane srži
Vrste anemije povezane s gubitkom krvi su:
- Akutna anemija gubitka krvi: Javlja se kod traume, operacije ili akutnog krvarenja iz čira.
- Kronična anemija gubitka krvi: može biti uzrokovana obilnim menstruacijama (menoragija) ili stanjima koja uzrokuju krvarenje iz gastrointestinalnog trakta, kao što je rak debelog crijeva ili upalne bolesti crijeva. Kronični gubitak krvi također može dovesti do nedostatka željeza.
Povećano uništavanje crvenih krvnih stanica veže se uz ove vrste anemija:
- Nasljedne anemije: Mijenjaju strukturu hemoglobina ili crvenih krvnih stanica, čineći ih krhkijima ili kratkotrajnima. Oni uključuju bolest srpastih stanica, talasemiju, nedostatak glukoza-6-fosfat dehidrogenaze (G6PD), nedostatak piruvat kinaze, nasljednu eliptocitozu i nasljednu eliptocitozu.
- Aloimuna hemolitička anemija: Nastaju izlaganjem nekompatibilnoj krvnoj grupi putem transfuzijske reakcije ili u trudnoći zbog Rh nekompatibilnosti majke i fetusa.
- Autoimuna hemolitička anemija: Ovo je stanje u kojem se događa pogreška u radu imunološkog sustava prilikom kojeg napada (i uništava) crvene krvne stanice.
- Hemolitička anemija izazvana lijekovima: hemolitička anemija može biti uzrokovana lijekovima nakon uzimanja nekog lijeka, osobito antibiotika, a javlja se zbog imunološke reakcije.
- Mehaničke hemolitičke anemije: nastaju zbog fizičkog oštećenja crvenih krvnih stanica. Oštećenje može doći od medicinskog uređaja, visokog krvnog tlaka ili čak od teške fizičke aktivnosti.
- Paroksizmalna noćna hemoglobinurija: kod ovog stanja tijelo brže uništava crvena krvna zrnca i stvara se manje svih vrsta krvnih stanica. Krvni ugrušci u venama su se javljaju kod ovog sindroma.
Dijagnoza – Anemija se početno dijagnosticira kompletnom krvnom slikom (KKS), uobičajenom analizom krvi. Ponekad se ovaj nalaz radi jer imate simptome anemije; a ponekad se anemija identificira slučajno prilikom obrade KKS-a iz nekih drugih razloga.
Nakon što se postavi dijagnoza anemije, liječnik može osobu uputiti hematologu, liječniku specijaliziranom za krvne bolesti, kako bi se utvrdio konkretan uzrok anemije.
Prilikom traženja uzroka, razmatraju se i druge rezultati dobiveni iz KKS-a koji mogu pomoći u razlikovanju jedne vrste anemije od druge, uključujući veličinu crvenih krvnih stanica (srednji korpuskularni volumen), varijacije u veličini (širina distribucije crvenih krvnih stanica) i koncentraciju hemoglobina u crvenim krvnim stanicama (srednja koncentracija korpuskularnog hemoglobina).
Osim toga, provesti će se i dodatne analize krvi kako bi se potvrdio uzrok anemije, poput broja retikulocita i brisa krvi, pomoću kojih liječnik može pogledati crvene krvne stanice pod mikroskopom.
Tretman – Baš kao i uzroci anemije, postoje brojni tretmani za nju, a samo liječenje ovisi od toga.
Tretmani uključuju:
- Suplementi poput željeza, folata ili vitamina B12
- Transfuzije krvi
- Kemoterapija (ako je anemija uzrokovana rakom)
- Injekcije eritropoetina (za osobe s anemijom uzrokovanom bolesti bubrega)
- Steroidi (za autoimunu hemolitičku anemiju)
- Splenektomija (kirurško uklanjanje slezene) za neke oblike hemolitičke anemije
Neki oblici anemije nemaju nikakav poseban tretman i mogu biti doživotni, a ako je anemija uzrokovana kroničnom bolešću, liječenje osnovnog stanja može dovesti do poboljšanja anemije.
Bitno je na vrijeme prepoznati simptome te početi pravim tretmanom na vrijeme kako bi se anemija stavila pod kontrolu.